Nền kinh tế của Liban vốn đang chìm trong khủng hoảng trước khi vụ nổ diễn ra, khi mà chính phủ không thể trả nợ, đồng bảng Liban giảm sút và tỉ lệ hộ nghèo hơn 50%.[11] Thêm vào đó, đại dịch COVID-19 đã làm quá tải nhiều bệnh viện của nước này, một số còn thiếu vật tư y tế và không thể trả lương cho nhân viên do cuộc khủng hoảng tài chính.[12] Buổi sáng ngày 4 tháng 8, ngày diễn ra vụ nổ, người đứng đầu bệnh viện công chính của Liban chữa trị cho bệnh nhân COVID-19 đang dần đạt công suất tối đa.[13][14]

Cảng Beirut do nhà nước sở hữu đóng vai trò là tuyến đường hàng hải chính vào Liban và là một phần thiết yếu của cơ sở hạ tầng để nhập khẩu hàng hóa khan hiếm.[15][16] Cảng Beirut gồm bốn nơi neo đậu, 16 khu bến cảng, 12 nhà kho,[16] và một silo hạt là kho dự trữ lúa mì chiến lược của quốc gia.[15] Căn cứ Hải quân Beirut cũng là một phần của cảng này.[16]

MV Rhosus

Ngày 27 tháng 9 năm 2013, con tàu chở hàng MV Rhosus mang cờ Moldova, thuộc sở hữu của doanh nhân người Nga tại Cộng hòa Síp Igor Grechushkin, ra khơi từ Batumi, Georgia, đến Beira, Mozambique, mang theo 2.750 tấn phân bón amoni nitrat.[17][18][19][20] Đơn hàng này là của một công ty sản xuất thuốc nổ châu Phi phục vụ khai thác mỏ ở Mozambique.[21] Ngày 21 tháng 11 năm 2013, con tàu cập cảng Beirut.[22][19][20] Một số nguồn nói nó buộc phải neo đậu ở đó do sự cố kỹ thuật liên quan đến động cơ,[23][22] còn một số nguồn khác khẳng định người chủ không đủ tiền để chi trả cho chuyến đi qua kênh đào Suez và định nhận một đơn hàng chở máy móc nặng tại Beirut.[24][25] Số máy móc nặng đó được chồng lên trên cửa kho chứa amoni nitrat, khiến cánh cửa bị oằn đi và hư hại con tàu.[26] Sau khi được lực lượng kiểm tra chính quyền cảng xem xét, Rhosus được coi là không thể tiếp tục hành trình và bị cấm ra khơi.[22][23] Trên tàu có tám người Ukraine và một người Nga, và được một lãnh sự Ukraine giúp đỡ, năm công dân Ukraine được hồi hương, để bốn người kia ở lại con tàu.[27][28]

Igor Grechushkin bị phá sản,[lower-alpha 1] và khi những người thuê tàu không còn quan tâm đến số hàng hóa, ông từ bỏ con tàu.[27] Tàu Rhosus nhanh chóng hết đồ dự phòng, còn thủy thủ đoàn ở lại không thể lên bờ do quy định nhập cảnh.[17] Các chủ nợ cũng nhận được ba lệnh bắt giữ con tàu từ chính quyền cảng địa.[27][17] Các luật sư tranh luận cần để thủy thủ đoàn về nước, do mối nguy hiểm của số hàng hóa vẫn nằm trên tàu, và một thẩm phán tại Beirut cho phép họ hồi hương. Các thủy thủ này đã bị kẹt lại trên tàu suốt một năm.[17][27]

Theo lệnh của tòa, số hàng hóa nguy hiểm được đưa lên bờ năm 2014 và nằm tại nhà kho 12 ở cảng trong suốt sáu năm tiếp theo.[17][18][22][29] Con tàu Rhosus chìm trong cảng tháng 2 năm 2018.[30]

Nhiều viên chức hải quan, bao gồm Cục trưởng Hải quan Liban đương nhiệm Badri Daher,[31] đã gửi đơn đến cơ quan hành pháp yêu cầu giải quyết số hàng hóa bị tịch thu, kiến nghị rằng số amoni nitrat có thể được xuất khẩu, trao cho quân đội Liban, hoặc bán cho Công ty Chất nổ Liban, một công ty tư nhân.[lower-alpha 2][18] Các lá đơn kiến nghị đã được gửi vào ngày 21 tháng 2,[lower-alpha 3] 27 tháng 6 và 5 tháng 12 năm 2014, ngày 6 tháng 5 năm 2015, ngày 20 tháng 5 và 13 tháng 10 năm 2016, và ngày 27 tháng 10 năm 2017.[18] Một lá thư gửi năm 2016 nói chính quyền không phản hồi những kiến nghị trước đó, và "cầu xin":[18]

Trước mối nguy hiểm của việc cất giữ số hàng hóa này tại nhà kho trong điều kiện khí hậu không phù hợp, chúng tôi khẳng định lại yêu cầu với các cơ quan hàng hải để tái xuất khẩu số hàng hóa này ngay lập tức để đảm bảo an toàn cho khu cảng và những người làm việc tại đó, hoặc xem xét việc bán chúng đi…